In vivo studies (op dieren)

Levende dieren (muizen, ratten, cavia’s, enz.) worden blootgesteld aan elektrische en magnetische velden.
De blootstellingstijd varieert en kan levenslang duren. Met behulp van tests kan worden bepaald of de velden de embryonale ontwikkeling, de groei, de vruchtbaarheid, het gedrag of de fysiologie van het dier hebben beïnvloed.

Algemeen dezelfde voordelen als klinische studies, maar:

• er kunnen meer dieren dan mensen worden bestudeerd
• Relatief goedkoop t.o.v. klinische studies
• Meer invasieve procedures kunnen worden aangewend om effecten van agentia te bestuderen
• Chronische blootstellingen kunnen worden bestudeerd (vb. levenslange blootstelling van muizen of ratten)
• Specifieke diermodellen kunnen worden aangewend (extra gevoelige stammen, genetisch gemodificeerde dieren, …)
• ….

Het is inderdaad moeilijk om de resultaten van dierstudies te extrapoleren naar humane blootstelling. Dieren zijn geen mensen en de bij dieren waargenomen biologische effecten worden verkregen onder zeer specifieke experimentele omstandigheden.

Hierna volgen een aantal beperkingen waardoor resultaten bij dieren niet automatisch naar de mens kunnen worden getransponeerd:

• Toegediende dosissen zijn niet altijd equivalent tussen species
• Verschillen in levensverwachting
• Verschillen in omvang
• Verschillen in dieet
• Verschillen in genetische variabiliteit
• Verschillen in hoeveelheden antioxidantia
• Ethische problemen
• …

Een cruciaal punt bij proeven met EMV is ervoor zorgen dat de velden werkelijk de verantwoordelijke variabelen zijn van de geteste effecten. Dit betekent dat er twee groepen nodig zijn: de eerste, de blootgestelde groep, wordt onder EMV-blootstelling geplaatst, de tweede, de controlegroep, onder een gesimuleerde blootstelling.

Het enige verschil tussen beide groepen is de EMV-blootstelling. Alle andere parameters moeten nauwkeurig worden gecontroleerd. Onderzoekers kunnen niet vermijden om met twee groepen te werken in hun laboratoria. De controle- en de blootgestelde groep moeten in alle relevante opzichten identiek zijn, met uitzondering van de EMV-blootstelling van de experimentele groep.

Studies die de resultaten van hun controlegroep vergeleken met de in de literatuur gevonden resultaten van een controlegroep zijn niet geldig.

Om vooringenomenheid/fouten van de observeerder te vermijden moeten alle fasen van de proef door dezelfde wetenschapper en dubbelblind worden uitgevoerd.

In dierstudies betekent dubbelblind dat de dierenverzorger en de persoon die een bloedmonster afneemt, bijvoorbeeld, niet weten welke groep werkelijk wordt blootgesteld. Alle groepen moeten op dezelfde manier worden behandeld. Dubbelblinde dierproeven hebben tot doel vooringenomenheid van de observeerder en zelfs sommige placebo-effecten bij dieren te vermijden.

Dit is een karikatuur van een studie die de dubbelblinde doelstelling niet bereikt. Ze is niet geldig.

“In tegenstelling tot de afbeelding, moeten alle groepen dezelfde behandeling krijgen.”

Het is duidelijk dat voor alle groepen ook dezelfde fysieke omstandigheden gelden, maar dit is niet altijd het geval: trillingen, lawaai, hogere of lagere temperatuur, licht, … kunnen het leven van de blootgestelde groep verstoren. Denk bijvoorbeeld aan een lawaaierige of lichtjes trillende vermogengenerator.

Het is belangrijk dat onderzoekers nauwkeurige informatie hebben over de blootstelling van dieren. Jammer genoeg schieten studies te vaak tekort wat betreft de blootstellingsevaluatie.

“Ratten die net boven de spoelen slapen worden te lang blootgesteld tegenover andere ratten.”

De intensiteit vermindert snel met de afstand, een dier kan te veel tijd boven de spoel doorbrengen, terwijl een ander dier minder blootgesteld is door het bewegen in de kooi.

De beste oplossing om intensiteitsverschillen te vermijden is de dieren in gesloten buizen te plaatsen die door spoelen zijn omgeven.

Natuurlijk lijkt een grote kooi minder stress te veroorzaken dan een gesloten buis. Maar wetenschappers weten uit ervaring dat dergelijke buis niet stresserender is bij dieren.
Vergelijking met een controlegroep in dezelfde omstandigheden is verplicht.

De kenmerken van het blootstellingssysteem zijn een andere zwakke plek in een groot aantal gepubliceerde wetenschappelijke artikels. Er wordt onvoldoende informatie verstrekt over de generator, de gebruikte frequenties en hun harmonischen, het signaal (continu of gepulseerd) …

Muizen, ratten of cavia’s zijn klassieke dieren in laboratoria. Afhankelijk van het doel van de studie zijn ze normaal of transgeen. Transgeen betekent dat dieren genetisch gemodificeerd zijn om gevoeliger te worden voor bepaalde pathologieën, zoals huidkanker bijvoorbeeld.

Door de moeilijkheid om perfecte experimentele omstandigheden te creëren en het feit dat niet alle parameters kunnen worden gecontroleerd, stellen de resultaten van één studie niets voor.

“De resultaten van één studie volstaan niet om een theorie te valideren en om de champagne te ontkurken.”

“Een studie moet worden herhaald en vergeleken met de resultaten van andere studies in andere laboratoria. “

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is één studie accuraat om een hypothese te formuleren, niet om een theorie te valideren.

Statistische analysen zijn een belangrijk onderdeel van een onderzoek. De resultaten moeten met omzichtigheid worden geanalyseerd. Elke stap moet nauwkeurig worden bepaald: het aantal dieren in elke groep, de te evalueren parameters, statistische tests, … De statistische analyse verschilt volgens de geteste groep (omvang en kenmerken) en de parameters die in aanmerking worden genomen.

In sommige gepubliceerde studies zijn de statistische analysen moeilijk te interpreteren omdat vaak geen details worden verstrekt.

“Statistische analyse is een voltijdse taak: cijfers bekijken is niet voldoende. De gegevens moeten grondig worden geanalyseerd. Het is beter om niet voor God te spelen!”

Bovendien kunnen we statistieken manipuleren in de richting die we voor ogen hebben. Statistische analysen verstrekken altijd waarden. Gezond verstand is cruciaal om hun nauwkeurigheid te evalueren vooraleer verder te gaan.

De interpretatie van deze waarden is een andere potentiële zwakke plek. Onderzoekers moeten de resultaten van vroegere studies en de kenmerken van hun methodologie in gedachten houden om de resultaten op een heldere manier te kunnen bespreken.

• Information sur les types de recherches en PDF (882 Ko)

• Une seule étude, ce n’est pas assez!